tô cháo huyết
Xe cháo huyết của bà xẩm
đó nằm trên vỉa hè phía đối diện với rạp
hát Casino Đakao, gần trụ đèn xanh đèn đỏ. Thành ra khi đi về hướng
Gia Định, gặp đèn đỏ, ngừng xe lại là thấy nó ngay ở bên tay mặt. Hồi mới “giải phóng”, c̣n chút đỉnh
tiền, chiều đi làm về tôi hay tấp vô đó “làm”
một tô cháo huyết có kèm theo một dĩa gị-cháo-quẩy
cắt khoanh. Không biết có phải tại v́ buổi
trưa ăn không đủ no thành ra chiều nghe đói sớm
hay sao, mà lúc nào tôi cũng thấy cháo huyết của bà xẩm
đó thật là ngon ! Cháo nấu
nhừ, huyết cắt vuông thành từng miếng vừa vặn
nhỏ để được nằm gọn trong ḷng cái
muỗng sành. Múc một muỗng vừa có cháo vừa
có huyết đưa lên môi thổi cho bớt nóng trước
khi cho vào miệng, mà nghe thơm phức
làm chảy nước miếng. C̣n gị-cháo-quẩy
cho vào cháo, dù đă được cắt khoanh, nhưng vẫn
giử nguyên cái gịn của nó. Cái “béo” của
gị-cháo-quẩy làm cho cái “bùi” của cháo càng thêm đậm
đà, và cái “gịn” của gị-cháo-quẩy th́ thật “ăn
rơ” với cái mềm mềm cứng cứng của huyết.
Ngon không chê được ! Bà xẩm gọi tôi bằng
“thầy Hai”.
Sau “giải phóng”, từ ngữ cũng đă được
đổi thay – cho nó hạp với... tác phong cách mạng –
không c̣n gọi “ông A, bà B” ǵ nữa. Không c̣n xưng hô “thầy X, cô Y” ǵ nữa. Mọi
giai tầng xă hội đều được xóa bỏ,
mọi chênh lệch tuổi tác hầu như được
sang bằng. Trong... “xă giao thường thức”, để
gọi nhau, người ta chỉ c̣n dùng có hai từ “anh” và
“chị”, vừa ngắn gọn lại vừa... b́nh đẳng
nữa ! Thành ra thấy được xử dụng rất
thoải mái và... xả láng ! (Một hôm,
một thằng bé cỡ tuổi cháu tôi đă gọi tôi bằng
“anh”... ngon lành ! Có lẽ
trong ḷng nó cũng khoái được trịch thượng
như vậy. Bởi v́ nó biết “thằng chả
không làm ǵ ḿnh được” ! Đổi
đời... sướng ở chỗ đó
!). Vậy mà bà xẩm vẫn gọi tôi bằng “thầy
Hai”, thản nhiên không ngượng nghịu ǵ hết ! Có lẽ tại thói
quen. Cũng như tôi vẫn gọi bả bằng
“thím xẩm” chớ không là... “chị xẩm”
với tiếng “chị” rất... thời trang từ ngữ
! Mặc dù bây giờ người ta hay nghi ngờ,
dè dặt, bà xẩm, đối với tôi, vẫn nói chuyện
một cách thật t́nh cởi mở: - Tôi nhớ hồi trước thím đâu có cái xe cháo huyết này. - Thầy Hai nói đúng đó. Hồi trước
là cái tiệm. Nó nằm sau lưng tôi nè.
Hồi đó buôn bán khá lắm, thầy Hai à.
Tiệm có bốn năm cái bàn lận. - Tôi biết mà. Hồi đó,
lâu lâu tôi có chở vợ con lại đây ăn. Tôi ở bên Gia Định, gần xịt hè. - Ủa ! Mà hồi đó
thầy làm việc ở đâu vậy ? - Tôi làm trong ngân hàng ở Chợ Cũ. Lái xe đi về trên đường này nên mới
biết tiệm của thím đó chớ. - Giải phóng rồi thầy cũng c̣n làm
việc ở sở cũ hả ? - Đâu có ! Mấy
ổng đổi tôi xuống làm việc ở nhà máy ve chai
Khánh Hội. - Cha... Xa quá há ! Đạp
xe chắc mệt hả thầy Hai ? Bây
giờ ai cũng đi xe đạp hết
trọi. - Rồi cũng quen hà. Ủa ?
Mà tại sao thím dẹp tiệm đi ? - Thời buổi khó khăn mà thầy Hai. Giữ chi cái tiệm cho họ để ư. Làm
ăn nhỏ nhỏ thôi. Như thiên hạ
vậy mà. - Rồi mấy đứa con thím đâu ? Tôi nhớ hồi đó trong tiệm
có mấy đứa... - Đi hết rồi. Đi trước
giải phóng. - Sao thím không đi ? - Thầy Hai nghĩ coi. Tôi già rồi.
Không biết tiếng, không biết chữ.Đi đâu ? C̣n mồ mả chồng tôi, mồ mả
ông già bà già ở đây mà đi đâu ?
C̣n thầy ? Sao thầy không đi ? - Tôi kẹt ! Lâu lâu ăn cháo huyết của
bà xẩm được một thời gian th́ Nhà Nước
đổi tiền. Tôi... trở tay không
kịp. Vậy là kẹt cứng. Có khi cả tháng không dư được một
đồng. Lấy ǵ ăn cháo huyết
? Để tránh... thấy hàng
cháo huyết, mới đầu tôi thay đổi lộ
tŕnh. Tôi đi ngă cầu sắt, ṿng qua chợ Bà Chiểu,
xa hơn, hôi hơn (v́ đi ngang chợ) và mệt hơn.
Được mấy tuần, tôi bỗng nảy ra một
sáng kiến (Nhà Nước đă chẳng dạy: “Ta phải
luôn luôn phát huy sáng kiến” à ?). Đó là vẫn
đạp xe theo lộ tŕnh cũ. Nhưng khi đến cách đèn xanh đèn đỏ
độ vài chục thước, tôi rà thắng, mắt
nh́n đèn ở đằng xa. Nếu là
đèn đỏ, tôi bóp thắng ngừng ngay, đợi.
Nếu là đèn xanh, tôi cắm đầu
phóng nhanh đi tuốt. Thật là... thích
thú. Tôi phục... tôi quá chừng ! Chiều hôm đó, đi làm về, mặc dù bụng
đói meo, tôi vẫn áp dụng sáng kiến
“canh đèn để vọt” kể trên. Nhưng
không hiểu sao đèn đang xang bỗng bật đỏ
ngang không qua đèn vàng, khi tôi chỉ c̣n cách nó có vài thước.
Nếu tôi... nhắm mắt chạy luôn, chắc
cũng không sao. Đằng này, “bản
năng” của một người công dân tốt trong tôi...
bóp thắng. Xe đạp lết bánh một khúc rồi
ngừng ngay trước xe cháo huyết ! Tôi chống chân chờ, mắt
nh́n đèn đâm đâm. Bỗng tôi nghe tiếng bà xẩm, giọng niềm
nỡ : - Thầy Hai ! Thầy Hai à ! Trời ơi sao đâu mất vậy ? Vô ăn cháo đi ! Tôi làm bộ giật ḿnh rồi nh́n về phía bả,
mỉm cười cho... lấy có: - Thím mạnh hả ? Giọng của bà xẩm trở nên ân cần: - Vô ăn cháo đi thầy
Hai. Lâu quá mà... - Tôi không có tiền ! (Tôi
đă nói như vậy – dám nói như vậy – một cách thẳng
thừng và không chút ngượng nghịu !). - Không có sao !
Vô ăn đi ! Chừng nào
trả cũng được. Ḿnh quen mà... Thầy
Hai ! Tôi lại nh́n đèn đỏ.
Sao nó không xanh cho rồi, để tôi có cớ mà hối hả
đạp đi, tránh được cái mùi thơm hấp
dẫn của cháo huyết và tránh được lời mời
rất thân t́nh của bà xẩm. Đèn vẫn đỏ !
Như... cố t́nh đỏ lâu để tôi có thời
gian “đấu tranh tư tưởng”: một bên là “cái
đói”, kéo thêm “cái thèm”, c̣n một bên là “cái xấu hổ” của
một người chưa quen ăn chịu. Tiếng bà xẩm vang lên: - Thầy Hai đừng ngại
mà... Vô ăn đi rồi mai mốt trả. Không
có sao ! Lần này,
“cái đói” cộng thêm “cái thèm” đă thắng. Tôi
nuốt nước miếng bước xuống xe đạp th́ đèn bật xanh. Nhưng trễ rồi. Thằng
người hạ cấp trong tôi không c̣n đếm xỉa
ǵ đến đèn xanh đèn đỏ. Nó chỉ c̣n
thấy có tô cháo huyết ! Nó dẫn xe đạp lên lề khóa xe cẩn thận
rồi nó bước lại ngồi lên ghế đẩu
trước mặt bà xẩm. Nó c̣n mỉm cười chào
bả một cách rất tự nhiên, không có vẻ ǵ của
một người sắp sửa ăn
chịu. Bà xẩm hỏi: - Sao lâu quá không thấy thầy
Hai vậy ? Nó trả lời... gọn
ơ: - Tôi mắc về dưới
tỉnh. - Bà con ở dưới cũng
mạnh hết hả ? - Dạ, mạnh. Bà xẩm múc cháo, rắc tiêu, rồi
đẩy tô cháo đến trước mặt nó: - Thầy Hai cứ ăn đi. Chừng nào có tiền trả cũng
được, đừng lo ! Nó nuốt nước miếng,
cầm muỗng múc cháo lên đổ cháo xuống cho mau nguội
mà mắt sáng rỡ, mũi hít từng hơi mùi thơm mời mọc. Giọng bà xẩm ôn tồn: - Thời buổi bây giờ,
đâu phải ai cũng c̣n tiền đâu thầy Hai. Hồi
trước, làm ăn dễ, có đồng
ra đồng vô. Bây giờ, càng ngày càng khó
khăn, ai cũng chăm bẵm hết. Ngừng một chút rồi tiếp: - Chỗ quen biết, tôi
nói thiệt. Thầy Hai cứ tới ăn
tự nhiên, đừng ngại. Chừng nào
thầy Hai trả cũng được hết. Ḿnh
với nhau mà... Phải thông cảm với nhau chớ ! Thầy Hai hiểu tôi không
? Đến đây, bỗng thằng
người hạ cấp trong tôi biến đâu mất ! Để lại tôi
ngượng nghịu cúi đầu nh́n tô cháo, chỉ nói
lí-nhí được có mấy tiếng “Cám ơn thím. Dạ...”, rồi nín thinh. Tô cháo trước mắt
tôi bỗng như to hơn, đầy hơn, đậm
đà hơn... Bởi v́ tôi
thấy nó phải như vậy mới tương xứng
với ḷng tốt của bà xẩm. Và lần này, tôi
có cảm tưởng như tôi ăn tô cháo đó chẳng
bao giờ cho hết ! Tôi cúi đầu
húp được vài muỗng th́ bà xẩm đẩy tới
một dĩa gị-cháo-quẩy. Tôi vội xua tay: - Không ! Không
! Tôi không ăn gị-cháo-quẩy đâu thím
! - Không phải đâu. Đây là tôi cho thầy
Hai mà ! Không tính tiền ! Tôi ngước lên nh́n bà xẩm,
ḍ xét. Bả
nh́n tôi, hiền ḥa, gật đầu nhè nhẹ như
để nói “Thiệt mà ! Ăn đi !”. Miếng cháo tôi đang nuốt bỗng
nghe như bị nghẹn ngang ở cổ họng, làm tôi ứa
nước mắt... Tôi không dám nh́n bà xẩm
nữa. Tôi nh́n tôi đang cúi đầu húp từng muỗng
cháo, trịnh trọng như trong đời tôi lần
đầu tiên tôi được ăn
món này, món cháo huyết đậm t́nh người của bà
xẩm Đakao... Tiểu Tử |