nội
- Nội xuống
ḱa
!
- Nội xuống ! Ê ! Nội xuống ! -
Nội xuống ! Bầy
con tôi reo mừng, chạy ùa ra ngơ. Ngoài đó, tiếng xích
lô máy cũng vừa tắt.
Trong buồng, vợ tôi gom vội mấy giấy tờ hồ
sơ nhét vào xắc tay, nh́n tôi, im lặng.Tôi hiểu : bà già
xuống như vậy, làm sao giấu được chuyện
tôi và hai đứa lớn sẽ vượt biên ? Sáng sớm mai là đi rồi
…
Tôi choàng tay ôm vai vợ tôi, siết nhẹ :
- Không sao đâu. Để anh lựa lúc nói chuyện đó
với má.
Khi vợ chồng tôi bước ra hiên nhà th́ bầy nhỏ
cũng vừa vào tới sân. Đứa xách giỏ, đứa
xách bao, đứa ôm gói, hí hửng vui mừng. Bởi v́ mỗi
lần bà nội chúng nó từ G̣ Dầu xuống thăm
đều có mang theo rất nhiều đồ ăn, bánh
trái thịt thà… Những ngày sau đó, mâm cơm dưa muối
thường ngày được thay thế bằng những
món ăn do tay bà nội tụi nó nấu nướng nêm-nếm.
Nhờ vậy, mấy bữa cơm có cái phong vị của
ngày xưa thuở mà miền
Con gái út tôi, mười một tuổi, một tay xách giỏ
trầu của bà nội, một tay cặp-kè với bà nó
đi vào như hai người bạn. Bà nó cưng nó nhứt
nhà. Lúc nào xuống, cũng ngủ chung với nó để
nghe nó kể chuyện. Nó thích bà nội ở điều
đó và thường nói : « Ở nhà này chỉ có nội
là thích nghe em kể chuyện thôi ! ».Thật ra, nó có lối
kể chuyện không đầu không đuôi làm mấy anh mấy
chị nó bực. Trái lại, bà nó cho đó là một thi vị
của tuổi thơ, nên hay biểu nó kể chuyện cho
bà nghe, để lâu lâu bà cười chảy nước mắt.
Tôi hỏi má tôi :
- Sao bữa nay xuống trưa vậy nội ?
Vợ chồng tôi hay gọi má tôi bằng « nội »
như các con. Nói theo tụi nó, riết rồi quen miệng.
Lâu lâu, chúng tôi cũng có gọi bằng « má »
nhưng sao vẫn không nghe đầm-ấm nồng-nàn bằng
tiếng « nội » của các con. Hồi cha tôi c̣n sống,
tụi nhỏ c̣n gọi rơ ra « ông nội » hay
« bà nội ». Cha tôi mất đi, ít lâu sau, chúng nó chỉ
c̣n dùng có tiếng « nội » ngắn gọn để
gọi bà của chúng nó, ngắn gọn nhưng âm thanh lại
đầy tŕu mến.
Má tôi bước vào nhà, vừa cởi áo bà ba vừa trả
lời :
- Thôi đi mầy ơi !… Mấy thằng công an ở Trảng
Bàng mắc dịch ! Tao lên xe hồi sáng chớ bộ. Tới
trạm Trảng Bàng tụi nó xét thấy tao có đem một
lon ghi-gô mỡ nước, vậy là bắt tao ở lại.
Nói phải quấy bao nhiêu cũng không nghe. Cứ đề
quyết là tao đi buôn lậu !
Rồi má tôi liệng cái áo lên thành ghế bàn ăn, nói mà tôi
có cảm tưởng như bà đang phân trần ở Trảng
Bàng :
- Đi buôn lậu cái ǵ mà chỉ có một lon mở nước
? Ai đó nghĩ coi ! Nội tiền xe đi xuống
đi lên cũng hơn tiền lon mỡ rồi. Đi buôn
kiểu ǵ mà ngu dại vậy hổng biết !
- Ủa ? Rồi làm sao nội đi được ? Bộ
tụi nó giữ lại lon mỡ hả nội ? Con gái lớn
tôi chen vào.
- Dễ hôn ! Nội đâu có để cho tụi nó
« ăn » lon mỡ, con ! Mỡ heo nội thắng
đem xuống cho tụi con chớ bộ.
Ngừng lại, hớp một hớp nước mát mà con
út vừa đem ra, xong bà kể tiếp, trong lúc các con tôi
quây quần lại nghe :
- Cái rồi … cứ dan ca riết làm nội phát ghét, nội
đổ ĺ, ngồi lại đó đợi tụi nó muốn
giải đi đâu th́ giải.
Nghe đến đây, bầy con tôi cười thích thú. Bởi
v́ tụi nó từng nghe ông nội tụi nó kể những
chuyện « gan cùng ḿnh » của bà nội hồi
xưa khi cùng chồng vào khu kháng chiến, nhứt là giai đoạn
trở về hoạt động ngầm ở thành phố
sau này, trước hiệp định Genève…
Con út nóng nảy giục :
- Rồi sao nữa nội ?
- Cái rồi… lối mười một mười hai giờ
ǵ đó nội hổng biết nữa. Ờ… cở đứng
bóng à. Có thằng cán bộ đạp xe đi ngang. Nó đi
qua khỏi rồi chớ, nhưng chắc nó nh́n thấy nội
nên hoành xe lại chào hỏi : « Ũa ? Bà Tám đi
đâu mà ngồi đó vậy ? » Nội nh́n ra là thằng
Kiểu con thầy giáo Chén ở Tha-La, tụi bây không biết
đâu. Kế nội kể hết đầu đuôi câu
chuyện cho nó nghe. Nó cười ngất. Rồi nhờ nó
can thiệp nên nội mới đi được đó.
Lên xe th́ đă trưa trờ rồi… Ti ! Kiếm cây quạt
cho nội, con !
Ti là tên con út. Cây quạt là miếng mo cau mà má tôi cắt,
vanh thành h́nh rồi đem ép giữa hai tấm thớt dầy
cho nó bớt cong .Má tôi đem từ G̣ Dầu xuống bốn
năm cây quạt mo phân phát cho mấy cháu, nói : « Nội
thấy ba má tụi con gỡ bán hết quạt máy, nội
mới làm thứ này đem xuống cho tụi con xài. Kệ
nó, xấu xấu vậy chớ nó lâu rách ».
Con út cầm quạt ra đứng cạnh nội quạt
nhè nhẹ mà mặt mày tươi rói : tối nay nó có
« bạn » ngủ chung để kể chuyện ! Vợ
tôi đem áo bà ba của má tôi vào buồng mấy đứa
con gái, từ trong đó hỏi vọng ra :
- Nội ăn ǵ chưa nội ?
- Khỏi lo ! Tao ăn rồi. Để tao têm miếng trầu
rồi tao với mấy đứa nhỏ soạn đồ
ra coi có hư bể ǵ không cái đă.
Rồi mấy bà cháu kéo nhau ra nhà sau. Tôi nh́n theo má tôi mà bỗng
nghe ḷng dào dạc. Từ bao nhiêu năm nay, trên người
má tôi chẳng có ǵ thay đổi. Vẫn loại quần vải
đen lưng rút, vẫn áo túi trắng ngắn tay có hai cái
túi thật đặc biệt do má tôi tự cắt may : miệng
túi cao lên tới ngực chớ không nằm dưới eo
hông như những áo túi thường thấy. Mấy đứa
nhỏ hay đùa : « Cha… bộ sợ chúng nó móc túi
hay sao mà nội làm túi sâu vậy nội ? » Má tôi cười
: « Ậy ! Vậy chớ túi này chứa nhiều thứ
quí lắm à bây ». Những thứ ǵ không biết, chớ
thấy má tôi c̣n cẩn thận ghim miệng túi lại bằng
cây kim tây !
Tôi là con một của má tôi. Vậy mà sau khi cha tôi chết
đem về chôn ở G̣ Dầu, quê tôi, má tôi ở luôn trên
đó. Nói là để châm sóc mồ mả và vườn
tược cây trái. Thật ra, tại v́ má tôi không thích ở
Sài G̣n, mặc dù rất thương mấy đứa cháu.
Hồi c̣n ở chung với vợ chồng tôi để
tránh pháo kích - dạo đó, Việt cộng hay bắn hỏa
tiễn vào G̣ Dầu về đêm – má tôi thường chắc
lưỡi nói : « Thiệt… không biết cái xứ ǵ mà
ăn rồi cứ đi ra đi vô, hổng làm ǵ ráo ».
Cái « xứ » Sàig̣n, đối với má tôi, nó
« tù chân tù tay » lắm, trong lúc ở G̣ Dầu má tôi
có nhà cửa đất đai rộng răi, cây trái xum xuê, và
dù đă cao niên, má tôi vẫn thường xuyên xách cuốt
xách dao ra làm vườn, làm cỏ. Vả lại chung quanh
đất má tôi, là nhà đất của các anh bà con bên ngoại
của tôi, thành ra má tôi qua lại cũng gần. Các anh chị
bà con tới lui thăm viếng giúp đỡ cũng dễ.
Cho nên, dù ở một ḿnh trên đó, má tôi vẫn không thấy
cô đơn hiu quạnh. Lâu lâu nhớ bầy con tôi th́ xuống
chơi với chúng nó năm bảy bữa rồi về.
Má tôi hay nói đùa là « đi đổi gió » !
Mấy năm sau ngày mất nước, cuộc sống của
gia đ́nh tôi càng ngày càng bẩn chật. Cũng như thiên
hạ, vợ chồng tôi bán đồ đạc trong nhà lần
lần để ăn. Má tôi biết như vậy nên xuống
thăm mấy đứa nhỏ thường hơn, để
mang « cái ǵ để ăn » cho chúng nó. Nhiều khi nằm
đêm tôi ứa nước mắt mà nghĩ rằng lẽ
ra tôi phải nuôi má tôi chớ, dù ǵ tôi cũng mới ngoài bốn
mươi lăm c̣n má tôi th́ tuổi đă về chiều.
Vậy mà bây giờ, mặc dù là công nhân viên nhà nước
xă hội chủ nghĩa với lương kỹ sư
« bật hai trên sáu », tôi đă không nuôi nổi má tôi,
mà trái lại chính má tôi phải cắt-ca cắt-củm mang
đồ ăn xuống tiếp tế cho gia đ́nh tôi, giống
như má tôi mớm cơm đút cháo cho tôi thuở tôi c̣n
thơ ấu ! Thật là một « cuộc đổi
đời » ( Việt Cộng thường rêu rao :
« Cách mạng là một cuộc đổi đời » ).
Nhưng cuộc đổi đời của mẹ con tôi
th́ thật là vừa chua cay vừa hài hước !
Lắm khi tôi tự hỏi : « Rồi sẽ đi đến
đâu ? ». Bấy giờ tôi đă trở thành
« trưởng ban văn nghệ » của cơ quan,
một lối đi « ngang » mà nhờ đó tôi c̣n
được ở lại với sở cũ. Bởi v́
mấy chục năm kinh nghiệm trong nghề nghiệp
chánh của tôi, nhà nước cách mạng cho là vô dụng,
không « đạt yêu cầu ». Thành ra, tối ngày tôi
chỉ lo cho đoàn « nghiệp dư » của cơ
quan tập dượt hát múa. Thật là hề. C̣n về phần
các con tôi, tương lai gần nhứt là đi đánh giặc
Kampuchia, tương lai xa hơn th́ thật là mù mịt !
Trong lúc tôi không có lối thoát th́ một người bạn
đề nghị giúp chúng tôi vượt biên, nhưng chỉ
đi được có ba người. Vậy là chúng tôi lấy
quyết định cho hai đứa lớn đi theo tôi.
Chuyện này, chúng tôi giấu má tôi và mấy đứa nhỏ,
kể cả hai đứa đă được chọn.
Phần v́ sợ đổ bể, phần v́ sợ má tôi
lo. Ai chẳng biết vượt biên là một sự liều
lĩnh vô cùng. Rủi đi không thoát là bị tù đày chẳng
biết ở đâu, may mà đi thoát cũng chưa chắt
là sẽ đến bờ đến bến. Người
ta nói trong số những người đi thoát, hai phần
ba bị mất tích luôn. Thành ra, « vượt biên »
là đi vào miền vô định…
Theo chương tŕnh th́ sáng sớm ngày rằm cha con tôi
đi xe đ̣ xuống Cần Thơ rồi từ đó có
người rước qua sông ông Đốc để xuất
hành ngay trong đêm đó. Tôi thắc mắc hỏi : « Tổ
chức ǵ mà đi chui nhằm ngày rằm cha nội? ».
Bạn tôi cười : « Ai cũng nghĩ như anh hết.
Tụi Việt Cộng cũng vậy. Cho nên hể có
trăng sáng là tụi nó nằm nhà nhậu, không đi tuần
đi rỏn ǵ hết. Hiểu chưa ? »
Bữa nay là mười bốn ta nhằm ngày thứ bảy,
vợ chồng tôi định không nói ǵ hết, chờ sáng
sớm mai gọi hai đứa lớn dậy đi với
tôi xuống Cần Thơ. Như vậy là chúng nó sẽ hiểu.
Và như vậy là kín đáo nhứt, an toàn nhứt. Rồi
sau đó vợ tôi sẽ liệu cách nhắn tin về cho
má tôi hay. Chừng đó th́ « sự đă rồi »…
Bây giờ th́ má tôi đă có mặt ở đây, giấu cũng
không được .Đành phải nói cho má tôi biết.
Nhưng nói lúc nào đây ? Và nói làm sao đây ? Liệu má tôi
có biết cho rằng tôi không c̣n con đường nào khác ?
Liệu má tôi có chấp nhận cho tôi không giữ tṛn đạo
hiếu chỉ v́ lo tương lai cho các con ? Liệu má tôi…
liệu má tôi… Tôi phân vân tự đặt nhiều câu hỏi
để chẳng thấy ở đâu câu trả lời…
Tôi ngồi xuống thềm nhà, nh́n ra sân. Ở đó, bờ
cỏ lá gừng xanh mướt ngày xưa đă bị
chúng tôi đào lên đấp thành luống để trồng
chút đỉnh khoai ḿ, một ít khoai lan, vài hàng bắp.
Không có bao nhiêu nhưng vẫn phải có. Cho nó giống với
người ta, bởi v́ nhà nào cũng phải « tăng
gia » cho đúng « đường lối của nhà
nước » . Thật ra, trồng trọt bao nhiêu
đó, nếu có… trúng mùa đi nữa, th́ cũng không đủ
cho bầy con tôi « nhét kẻ răng » ! Vậy mà tên
công an phường, trong một dịp ghé thăm, đă tấm
tắc khen : « Anh chị công tác tốt đấy chứ.
Tăng gia khá nhất khu phố đấy ! Các cháu tha hồ
mà ăn ». Anh ta không biết rằng mấy nhà hàng xóm của
tôi, muốn « tăng gia », họ đă phải
đào cả sân xi-măng hoặc sân lót gạch, th́ lấy
ǵ để « làm tốt » ?
Khi tôi trở vào nhà th́ con út đang găi lưng cho nội. Nó
vén áo túi nội lên đến vai, để lộ cái
lưng gầy nhom, cong cong và hai cái vú teo nhách. Tôi tự hỏi
: « Lạ quá ! Chỉ có ḿnh ḿnh bú hồi đó mà sao làm
teo vú nội đến như vậy được
? ». Rồi tôi bồi hồi cảm động khi nghĩ
rằng chính hai cái núm đen đó đă nuôi tôi lớn lên với
ḍng sữa ấm, vậy mà chẳng bao giờ nghe má tôi kể
lể công lao. Tôi cảm thấy thương má tôi vô cùng.
Tôi len lén từ phía sau ḷn tay măn vú má tôi một cái. Má tôi
giựt ḿnh, rút cổ lại :
- Đừng ! Nhột !Thằng chơi dại mậy !
Rồi má tôi cười văng cốt trầu. Con Ti la lên
:
- Má ơi ! Coi ba măn vú nội nè !
Tôi cười hả hê thích thú. Trong khoảnh khắc thật
ngắn ngủi đó, tôi bắt gặp lại những
rung động nhẹ nhàng sung sướng khi tôi măn vú
mẹ thuở tôi mới lên ba lên năm…Và cũng trong khoảnh
khắc đó, tôi đă quên mất rằng má tôi đă gần
tám mươi mà tôi th́ trên đầu đă hai thứ tóc !
Và cũng quên mất rằng từ ngày mai trở đi, có
thể tôi sẽ không bao giờ c̣n gặp lại má tôi
nữa, để măn vú khi bất chợt thấy má tôi
nhờ cháu nội găi lưng như hôm nay…
Chiều hôm đó, khi ngồi vào bàn ăn, mắt bầy
con tôi sáng rỡ. Bữa cơm thật tươm tất,
đầy đủ món ăn như khi xưa. Có gà nấu
canh chua lá giang, một loại giây leo có vị chua thật
ngọt ngào mà h́nh như chỉ ở miệt quê tôi mới
có. Món này, bà nội mấy đứa nhỏ nấu thật
đậm đà. Bà thường nói : « Canh chua phải
nêm cho cứng cứng nó mới ngon ». Mà thật vậy.
Tô canh nóng hổi, bốc lên mùi thơm đặc biệt của
thịt gà lẫn với mùi chua ngọt của lá giang, mùi mặn
đằm thấm của nước mắm và mùi tiêu mùi
hành… Húp vào một miếng canh chua, phải nghe đầu
lưỡi ngây ngây cứng cứng và chân tóc trên đầu
tăng tăng, như vậy mới đúng. Nằm cạnh
tô canh chua là tộ cá kèo kho tiêu mà khi mang đặt lên bàn
ăn nó hăy c̣n sôi kêu lụp-bụp, bốc mùi thơm phức
vừa mặn vừa nồng cay lại vừa béo, bỡi
v́ trong cá kho có tóp mỡ và trước khi bắt xuống,
bà nội có cho vào một muỗng mỡ nước gọi
là « để cho nó dằn » ! Đặc biệt,
khi làm cá kèo, bà không mổ bụng cá, thành ra khi cắn vào
đó, mật cá bể ra đăng đắng nhẹ
nhàng làm tăng vị bùi của miếng cá lên gấp bội.
Ngoài hai món chánh ra, c̣n một dĩa măng luộc, tuy là một
món phụ nhưng cũng không kém phần hấp dẫn nhờ
ở chỗ sau khi luộc rồi măng được
chiên lại với tỏi nên ngă màu vàng sậm thật là
đậm đà…
Sau khi và vài miếng, vợ tôi nh́n tôi rồi rớt nước
mắt. Nội hỏi :
- Bộ cay hả ?
Vợ tôi “dạ”, tiếng “dạ” nằm đâu trong cổ.
Rồi buông đũa, mếu máo chạy ra nhà sau. Tôi hiểu.
Bữa cơm này là bữa cơm cuối cùng, bữa
cơm mà cả gia đ́nh c̣n xum họp bên nhau. Rồi sẽ
không c̣n bữa cơm nào như vầy nữa. Gia đ́nh sẽ
chia hai. Những người đi, rồi sẽ sống
hay chết ? C̣n những người ở lại, ai biết
sẽ c̣n tan tác đến đâu ? Tôi làm thinh, cắm đầu
ăn lia lịa như ḿnh đang đói lắm. Thật
ra, tôi đang cần nuốt thật nhanh thật nhiều,
mỗi một miếng nuốt phải thật đầy
cổ họng… để đè xuống, nén xuống một
cái ǵ đang trạo trực từ dưới dâng lên. Mắt
tôi nh́n đồ ăn, nh́n chén cơm, nh́n đôi đũa,
để khỏi phải nh́n má tôi hay nh́n bầy con, ngần
đó khuôn mặt thân yêu mà có thể tôi sẽ vĩnh viễn
không c̣n thấy lại nữa. Trong đầu tôi chợt
hiện ra h́nh ảnh người đang hấp hối,
trong giây phút cuối cùng lưỡi đă cứng đơ
mắt đă dại, vậy mà họ vẫn nh́n nuối những
người thương để rồi chảy nước
mắt trước khi tắt thở. Rồi tôi thấy
tôi cũng giống như người đang hấp hối,
không phải chết ở thể xác mà là chết ở tâm
hồn, cũng một lần vĩnh biệt, và cũng sẽ
bước vào một cơi u-minh nào đó, một cơi thật
mơ hồ mà ḿnh không h́nh dung được, không chủ
động được !
Má tôi gắp cho tôi một cái bụng cá to bằng ngón tay cái
:
- Nè ! Ngon lắm ! Ăn đi ! Để rồi
mai mốt hổng chắc ǵ có mà ăn !
Ư má tôi muốn nói rằng ở với Việt Cộng riết
rồi đến loại cá kèo cũng sẽ khan hiếm
như các loại cá khác. Nhưng trong trường hợp của
tôi, lời má tôi nói lại có ư nghĩa của lời tống
biệt. Nó giống như : ”Má cho con ăn lần này lần
cuối. Ăn đi con ! Ăn cho ngon đi con !”. Tôi ngậm
miếng cá mà nước mắt trào ra, không kềm lại
được. Nếu không có mặt bầy con tôi, có lẽ
tôi đă cầm lấy bàn tay của má tôi mà khóc, khóc thật
tự do, khóc thật lớn, để vơi bớt nỗi
thống khổ đă dằn vật tôi từ bao nhiêu lâu
nay… Đằng này, tôi không làm như vậy được.
Cho nên tôi trạo trực nuốt miếng cá mà cảm thấy
như nó thật đầy xương xóc !
Má tôi nh́n tôi ngạc nhiên :
- Ủa ? Mày cũng bị cay nữa sao ?
Rồi bà chồm tới nh́n vào tộ cá. Các con tôi nhao nhao
lên :
- Đâu có cay, nội.
- Con ăn đâu thấy cay. Hai có nghe cay hôn Hai ?
- Chắc ba má bị ǵ chớ cay đâu mà cay.
- Con ăn được mà nội. Có cay đâu ?
Các con tôi đâu có biết rằng cái cay của tôi không nằm
trên đầu lưỡi, mà nó nằm trong đáy ḷng. Cái
cay đó cũng bắt trào nước mắt !
Tôi đặt chuyện, nói tránh đi :
- Hổm rày nóng trong ḿnh, lưỡi của ba bị lở,
nên ăn cái ǵ mặn nó rát.
Rồi tôi nhai thật chậm để có thời gian cho sự
xúc động lắng xuống. Miếng cơm trong miệng
nghe như là sạng sỏi, nuốt không trôi…
Sau bữa cơm, bà cháu kéo hết vào buồng tụi con gái
để chuyện tṛ. Thỉnh thoảng nghe cười
vang trong đó. Chen trong tiếng cười trong trẻo của
các con, có tiếng cười khọt khọt của nội,
tiếng cười mà miếng trầu đang nhai kềm
lại trong cổ họng, v́ sợ văng cốt trầu.
Những thanh âm đó toát ra một sự vô tư, nhưng
lại nghe đầy hạnh phúc. Lúc này, có nên nói chuyện
vượt biên với má tôi hay không ? Tội nghiệp bầy
con, tội nghiệp nội… Ngoài pḥng khách, tôi đi tới
đi lui suy nghĩ đắn đo. Vợ tôi c̣n lục
đục sau bếp, và cho dù vợ tôi có mặt ở
đây cũng không giúp ǵ tôi được với tâm sự
rối bời như mớ ḅng bong. Tôi bèn vào buồng ngủ,
trải chiếu dưới gạch-từ lâu rồi, vợ
chồng tôi không c̣n giường tủ ǵ hết- rồi tắt
đèn nằm trong bóng tối, gác tay lên tráng mà thở dài…
Thời gian đi qua… Trăng đă lên nên tôi thấy cửa
sổ được vẽ những lằn ngang song song trắng
đục. Trong pḥng bóng tối cũng lợt đi. Không
c̣n nghe tiếng cười nói ở pḥng bên và tôi nghĩ chắc
đêm nay vợ tôi ngủ với hai đứa lớn
ngoài pḥng khách, để trằng trọc suốt đêm chờ
sáng.
Bỗng cửa pḥng tôi nhẹ mở, vừa đủ
để tôi nh́n thấy bóng má tôi lom khom hướng vào
trong hỏi nhỏ :
- Ba con Ti ngủ chưa vậy ?
Tôi hơi ngạc nhiên, nhưng cũng trả lời nho nhỏ
vừa đủ nghe :
- Dạ chưa, má.
Má tôi bước vào đóng cửa lại, rồi ṃ mẫm
ngồi xuống cạnh tôi, tay cầm quạt mo quạt
nhè nhẹ lên ḿnh tôi, nói :
- Coi bộ nực hả mậy ?
- Dạ. Nhưng rồi riết cũng quen, má à.
Tôi nói như vậy mà trong đầu nhớ lại h́nh ảnh
tôi và thằng con trai hè hụi tháo gỡ mấy cây quạt
trần để mang đi bán. Im lặng một lúc. Tay má
tôi vẫn quạt đều. Rồi má tôi hỏi:
- Tụi bây c̣n ǵ để bán nữa hông ?
- Dạ…
Tôi không biết trả lời làm sao nữa. Chiếc xe
hơi bây giờ chỉ c̣n lại cái sườn, không ai chịu
chở đi. Trong nhà bây giờ chỉ c̣n bộ bàn ăn,
cái tủ thờ nhỏ và bộ xa-long mây “sứt căm
găy gọng”. Ngoài ra, trên tường có chân dung “Bác Hồ” dệt
bằng lụa và nhiều “bằng khen”,”bằng lao động
tiên tiến”… những thứ mà nhà nào cũng có hết, cho,
chưa chắc ǵ có ai thèm lấy ! Bỗng tôi nhớ có một
hôm tôi nói với bầy con tôi : ”Ba tự hào đă giữ
tṛn liêm sỉ từ mấy chục năm nay. Bây giờ,
đổi lấy cái ǵ ăn cũng không được,
đem ra chợ trời bán cũng chẳng có ai mua. Sao ba thấy
thương các con và tội cho ba quá !”. Lúc đó, tôi tưởng
tượng thấy tôi đứng ở chợ trời,
dưới chân có tấm bảng đề “Bán cái liêm sỉ,
loại chánh cống. Bảo đảm đă hai
mươi năm chưa sứt mẻ”. Thật là khùng
nhưng cũng thật là chua chát !
Nghe tôi “dạ” rồi nín luôn, má tôi hiểu, nên nói:
- Rồi mầy phải tính làm sao chớ chẳng lẽ cứ
như vầy hoài à ? Tao thấy bầy tụi bây càng ngày
càng trơm lơ, c̣n mầy th́ cứ làm thinh tao rầu hết
sức.
Má tôi ngừng một chút, có lẽ để lấy một
quyết định :
- Tao xuống kỳ này, cốt ư là để nói hết cho
mầy nghe. Tao già rồi, mai mốt cũng theo ông theo bà.
Mày đừng lo cho tao. Lo cho bầy con mầy ḱa. Chớ
đừng v́ tao mà bắt mấy đứa nhỏ phải
hy sinh tương lai của tụi nó. Mầy liệu mà
đi, đi ! Kiếm đường mà kéo bầy con mầy
đi, đi ! Ở đây riết rồi chết cả
chùm. Không chết trận trên Miên th́ cũng chết khùng chết
đói. Thà tụi bây đi để tao c̣n thấy chút
đỉnh ǵ hy vọng mà sống thêm vài năm nữa. Mày
hiểu hôn ?
Nghe má tôi nói, tôi rớt nước mắt. Chuyện mà bao
lâu nay tôi không dám nói với má tôi th́ bây giờ chính má tôi lại
mở ngỏ khai nguồn. Và tôi thật xúc động với
h́nh ảnh bà mẹ già phải đẩy đứa con duy
nhứt đi vượt biên để vui mà sống với
ít nhiều hy vọng ! Thật là ngược đời :
có người mẹ nào lại muốn xa con ? Chỉ có ở
chế độ xă hội chủ nghĩa mới xảy
ra những chuyện “đổi đời” như vậy
!
Tôi nắm bàn tay không cầm quạt của má tôi, lắc nhẹ
:
- Má à ! Lâu nay con giấu má. Bây giờ má nói, con mới nói.
Sáng sớm mai này, con và hai đứa lớn sẽ xuống
Cần Thơ để vượt biên.
Tôi nghe tiếng cây quạt mo rơi xuống gạch. Rồi
yên lặng. Một lúc lâu sau, má tôi mới nói :
- Vậy hà…
Tôi nghe có cái ǵ nghẹn ngang trong cổ. Tôi nuốt xuống
mấy lần, rồi cố gắng nói :
- Con đi không biết sống hay chết. Con gởi má vợ
con và ba đứa nhỏ, có bề ǵ xin má thương tụi
nó …
Nói tới đó, tôi nghẹn ngào rồi ̣a lên khóc ngất.
Tôi nghe có tiếng quạt phe phẩy lại, nhanh nhanh, và
bàn tay má tôi vuốt tóc tôi liên tục giống như hồi
nhỏ má tôi dỗ về tôi để tôi nín khóc.
Một lúc sau, má tôi nói :
- Thôi ngủ đi, để mai c̣n dậy sớm.
Rồi bước ra đóng nhẹ cửa lại. Sau
đó, có tiếng chẹt diêm quẹt rồi một ánh sáng
vàng vọt rung rinh ḷn vào khuôn cửa, tôi biết má tôi vừa
thắp đèn cầy trên bàn thờ. Tiếp theo là mùi khói
nhang, chắc bà nội mấy đứa nhỏ đang cầu
nguyện ngoài đó. Tôi thở dài, quay mặt vào vách, nhắm
mắt mà nghe chơi vơi, giống như đang nằm
trong một cơn mộng…
Năm giờ sáng hôm sau, má tôi kêu tôi dậy đi. Hai con tôi
đă sẵn sàng, mỗi đứa một túi nhỏ quần
áo. Chúng nó không có vẻ ǵ ngạc nhiên hay xúc động hết.
Có lẽ mẹ tụi nó đă gọi dậy từ ba bốn
giờ sáng để giảng giải và chuẩn bị
tinh thần. Riêng tôi, thật là trầm tĩnh. Nước
mắt đêm qua đă giúp tôi lấy lại quân b́nh. Thật
là mầu nhiệm !
Tôi vào buồng hôn nhẹ mấy đứa nhỏ đang
ngủ say, xong ôm vợ tôi, ôm má tôi. Hai người thật
là can đảm, không mảy may bịn rịn. Tôi chỉ nói có mấy tiếng :
- Con đi nghe má !
Rồi bước ra khỏi cổng. -oOo-
Lần đó, tôi đi thoát.
Rồi phải ba bốn năm sau, tôi mới chạy chọt
được cho vợ con tôi rời Việt Nam sang sum họp
với tôi ở Pháp. Má tôi ở lại một ḿnh.
Mấy ngày đầu gặp lại nhau, vợ con tôi kể
chuyện “bên nhà” cho tôi nghe, hết chuyện này bắt qua
chuyện nọ. Bà Nội được nhắc tới
nhiều nhứt và những chuyện về bà nội
được kể đi kể lại thường nhứt.
Tụi nó kể :
“Ba đi rồi, mấy bữa sau cơ quan chỗ ba làm việc
cho người đến kiếm. Tụi con trốn trong
buồng, để một ḿnh nội ra. Nội nói rằng
nội nhờ ba về Tây Ninh rước ông Tư xuống
bởi v́ trên đó đang bị Cao Miên pháo kích tơi bời,
tới nay sao không thấy tin tức ǵ hết, không biết
ba c̣n sống hay chết nữa. Nói rồi, nội khóc thật
mùi-mẫn làm mấy cán bộ trong cơ quan tin thiệt, họ
an ủi nội mấy câu rồi từ đó không thấy
trở lại nữa”.
Rồi tụi nó kết câu chuyện với giọng đầy
thán phục : “Nội hay thiệt !”.
Nghe kể chuyện, tôi bồi hồi xúc động. Tôi biết
lúc đó má tôi khóc thiệt chớ không phải giả khóc
như các con tôi nghĩ. Bởi v́, trong hai trường hợp
dù sự việc xảy ra có khác nhau, nhưng hoàn cảnh
sau đó vẫn giống nhau y hệt. “Ba con Ti đi không biết
sống hay chết” vẫn là câu hỏi lớn đè nặng
tâm tư của má tôi. Bề ngoài má tôi làm ra vẻ b́nh tĩnh
để an ḷng con dâu và cháu nội, nhưng là một cái vỏ
mỏng manh mà trong khi kể chuyện cho các cán bộ, nó
đă có dịp bể tung ra cho ưu tư dâng đầy
nước mắt…
“Rồi sau đó -tụi con tôi kể tiếp- nội ở
lại nhà ḿnh để chờ tin tức và cũng để
ra tiếp chuyện hàng xóm và chánh quyền địa
phương, chớ má th́ ngày nào cũng đi chùa, c̣n tụi
con nội sợ nói hé ra là mang họa cả đám. Lâu lâu,
nội về G̣ Dầu bán đồ rồi mua thịt thà
đem xuống tiếp tế cho tụi con. Thấy nội
già mà lên lên xuống xuống xe cộ cực nhọc quá, tụi
con có can ngăn nhưng nội nói nội c̣n mạnh lắm,
nội c̣n sống tới ngày con Ti lấy chồng nội
mới chịu theo ông theo bà !”.
Tôi biết : má tôi là cây cau già - quá già, quá cỗi - nhưng vẫn
cố bám lấy đất chỉ v́ trên thân cây c̣n mấy
dây trầu… H́nh ảnh đó bỗng làm tôi ứa nước
mắt. Thương má tôi và nhớ cả quê hương.
Cái quê hương tuyệt đẹp của tôi mà Việt
Cộng đă cướp mất. Cái quê hương mà trên
đó tôi không c̣n quyền sống như ư ḿnh muốn, phát
biểu những ǵ ḿnh nghĩ, ca tụng những ǵ ḿnh
thích. Ở đó, ở quê hương tôi, tôi c̣n bà mẹ
già, bà mẹ tám mươi đă cắt ruột đuổi
con đi, bỏ quê hương mà đi, để bà c̣n chút
ǵ hy vọng sống thêm vài ba năm nữa ! Bây giờ, vợ
con tôi cũng đă đi hết. Má tôi c̣n lại một
ḿnh. Thân cây cau giờ đă nhẵn dây trầu, thêm tuổi
đời một nắng hai mưa. Tôi biết ! Má ơi !
Con biết : cây cau già bây giờ đang nhớ thắt thẻo
mấy dây trầu non …
Theo lời các con tôi kể lại, hôm tiếp được
điện tín của bạn tôi ở Pháp đánh về báo
tin tôi và hai đứa lớn đă tới Mă Lai b́nh yên, cả
nhà tưng bừng như hội. Tụi nó nói : “Nội vội
vàng vào mặc áo rồi qú trước bàn thờ Phật
gơ chuông liên hồi. Đă giấu không cho ai biết mà nội
gơ chuông giống như báo tin vui cho hàng xóm !”
“Mấy hôm sau, bỗng có công-an phường lại nhà. Công
an đến nhà là lúc nào cũng có chuyện ǵ đó cho nên nội
có hơi lo. Thấy dạng tên công an ngoài ngơ, trong này nội
niệm Phật để tự trấn an. Sau đó, nội
cũng kể chuyện ba về Tây Ninh rồi nội kết
rằng ba đă chết ở trên đó. Rồi nội
khóc…”
Mấy con tôi đâu biết rằng đối với má
tôi, dù tôi c̣n sống, sống mà vĩnh viễn không bao giờ
thấy lại nhau nữa th́ cũng giống như là tôi
đă chết. “ Sau
đó nội than không biết rồi sẽ ở với
ai, rồi ai sẽ nuôi nội, bởi v́ má buồn rầu
đă bỏ nhà đi mất. Nghe vậy, tên công an vội
vàng an ủi :
- Bà cụ đừng có lo ! Rồi chúng cháu sẽ đem bà
cụ về ở với chúng cháu. Cứ yên chí !”. Sau khi
tên công an ra về, nội vào buồng kể lại chuyện
đó cho tụi con nghe, rồi nói : “Nội nghe thằng
công an đ̣i đưa nội về nuôi mà nội muốn
xỉu luôn ! Không phải v́ cảm động mà v́ sợ !
Ở với tụi nó, thà chết sướng hơn !”
Vợ con tôi được đi chánh thức nên hôm ra
đi bạn bè thân quyến đến chia tay đầy
nhà. Lúc mẹ con nó qú xuống lạy má tôi để giả
biệt -hay đúng ra để vĩnh biệt- tất cả
mọi người đều khóc. Đó là lần cuối
cùng mà má tôi khóc với bầy cháu nội. Và tôi nghĩ rằng
má tôi khóc mà không cần t́m hiểu tại sao ḿnh khóc, chỉ
thấy cần khóc cho nó hả, chỉ thấy càng khóc thân
thể gầy c̣m càng nhẹ đi, làm như thịt da tan
ra thành nước mắt, thứ nước thật nhiệm
mầu mà Trời ban cho con người để nói lên tiếng
nói đầy câm lặng.
Bầy bạn học của các con tôi đứng thành hai
hàng dài, chuyền nước mắt cho nhau để tiễn
đưa tụi nó ra xe ngoài ngơ. Tôi h́nh dung thấy những
cặp mắt thơ ngây mọng đỏ nh́n các con tôi
đi mà nửa hồn tê-dại, không biết thương
cho bạn ḿnh đi hay thương cho thân phận ḿnh,
người ở lại với đầy chua xót…
Mấy con tôi nói : ”Nội không theo ra phi trường. Nội
ở nhà để gơ chuông cầu nguyện”. -oOo-
Tôi làm việc ở
Bây giờ tôi hiểu tại sao tôi hay ra ngồi đây
để nh́n biển cả… Tiểu Tử
. |