Cái miệng Phiếm luận - 4.06.2007 Cái miệng có
hai chức năng chánh: ăn và nói.
Xưa nay ít có ai để ư đến những chức
năng phụ của cái miệng – tiếng là phụ
nhưng cũng không kém phần quan trọng – như
: ngáp, ợ, ho, khạc, thở khi nào bị nghẹt
mũi v.v… Có lẽ tại v́ nó…hạ cấp quá nên bị
coi thường
! Và cũng tại v́ có sự coi thường
đó mà người ta chỉ chú trọng dạy trẻ
con học ăn học nói thôi. Thành ra, lớn
lên, phần đông ngáp ơi ới không che miệng, ợ ồng
ộc nghe chỏi lỗ tai, ho thẳng vào mặt người
đối diện, c̣n khạc nhổ th́ tùm lum bất cứ
chỗ nào…Trong chuyện phiếm này, tôi cũng theo "truyền
thống" để chỉ viết về hai chức
năng " ăn và nói " của cái miệng. Ăn…Từ hồi
c̣n nằm trong bụng mẹ, con người đă biết
ăn ( Ông Trời sanh ra như vậy !
) Mới lọt ḷng, không ai dạy, kề vú vào miệng là
đă biết…đớp (Về sau, khi đă thành nhơn,
có đ̣i đớp như hồi bêbê là một…cái ǵ khác chớ
không phải là ăn ! ) Thành ra " ăn " là một bản năng. Hễ
đói là tự nhiên phải kiếm cái ǵ ăn, chưa biết
rằng không ăn lần hồi rồi sẽ chết ( Ăn…hối lộ không nằm trong " diện
" tự nhiên trời sanh này ! ) Khái niệm " chết v́ không có ǵ ăn hay có mà ăn
không được " chỉ đến với con
người khi con người có đủ trí khôn. Khỗ
nỗi, khi có đủ trí khôn, con người lại
đ̣i " ăn ngon ", biết chê biết
khen, biết chế biến món này món nọ để
ăn cho " khoái khẩu ". Cái "
ăn ", v́ vậy, đă chiếm…đỉnh cao của
trí tuệ loài người, đến nỗi có câu "dĩ
thực vi tiên" ( ăn trước đă ! ) và ở Việt
Nam miền nào cũng quảng cáo rầm rộ " món
ăn đặc sản " để làm…chảy nước
miếng du khách ( Ở Hà Nội bây giờ "chảy nước miếng
hay chảy nước dăi " được gọi là
" toát mồ hôi lưỡi " ! Từ ngữ cách mạng
vốn…trừu tượng ! ) Trên thế
giới, ngành du lịch xứ nào cũng giới thiệu
thật nhiều về " cái ăn " ngay sau khi cho xem
phong cảnh hùng vĩ hữu t́nh. Để thấy cái miệng
tuy nhỏ xíu như vậy mà đă…đẻ ra chữ " ăn " thật to tổ chảng ! Trong từ ngữ
thông thường, chữ " ăn " lúc nào cũng thấy
như người lănh đạo, nghĩa là đứng
trên đứng trước nhiều chữ diễn tả
một hành động một sự kiện – không biết
để làm ǵ nhưng vẫn phải…đứng trên
đứng trước ! – Ví dụ như " ăn quịt,
ăn gian, ăn trộm, ăn cướp" v.v…Tiếng
" ăn "…ăn nhậu ǵ với những chuyện
" quịt, gian, trộm, cướp ", vậy mà phải
có lănh đạo " ăn " vào đó nghe nó mới…xuôi
lỗ tai ! Rồi th́…ăn tùm lum, lúc nào ở đâu cũng
thấy ăn: ăn giỗ, ăn cưới ( Hồi
xưa c̣n nói "ăn đám
ma " nữa ! ) ăn khánh thành, ăn lên lon, ăn Tết,
ăn đầy tháng , ăn thôi nôi, ăn…hối lộ
v.v…Chỉ có " ăn " thôi, vậy mà cái miệng sao
mà " lắm chuyện " ! Bây giờ, xin
nói đến " nói ". Con người
nếu sống một ḿnh chắc không cần phải biết
nói ! Thật vậy, biết nói để
nói với ai ? Rồi, bởi v́ con
người cần sống với con người nên mới
phải "nói
" để hiểu nhau. Mới đầu nói bằng…tay
chân ( bây giờ gọi là " ra dấu " ) Lần hồi,
chắc ra dấu…mỏi tay nên mới bày đặt tiếng
nói ( Dầu sao, mỏi miệng vẫn…dễ chịu
hơn mỏi tay ; cái trí khôn của con người bắt
đầu…ló dạng ! ) Cái miệng ,
ngoài chức năng " ăn " của Trời cho, bây
giờ có thêm chức năng " nói " do con người
đẻ ra v́ muốn người khác hiểu ḿnh nghĩ
ǵ muốn ǵ. Con người
mới sanh ra chưa biết nói, chỉ biết khóc ! Các nhà văn gọi đó là " tiếng khóc chào đời ". Hay quá ! Thật vậy, nếu không có tiếng
khóc th́ làm ǵ có tiếng nói ? Rồi từ
chỗ " oa oa " đó ọ ẹ
riết rồi cũng ra chữ ra câu. Người ta dạy
trẻ con học nói cho đúng cách, học nói cho có lễ
độ, học nói cho thanh tao. Có một điều lạ
là những tiếng…chửi thề chẳng thấy ai dạy
mà sao ai ai cũng biết và biết sử dụng đúng
nơi đúng lúc một cách " tài t́nh
" ! Ngoài những từ ngữ thông dụng – không kể
chửi thề, dĩ nhiên – Nhà Nước Việt Nói về " nói ", con người nói thôi…đủ
thứ. Nào là " nói thánh nói tướng "," nói láo
nói phét ", " nói hành nói tỏi ", " nói trăng
nói cuội "…Rồi " nói phang ngang bửa củi
", " nói dộng trong họng người ta", "
nói trên trời dưới đất ", " nói mà cái miệng
không kịp kéo da non ", " nói như con két "…v.v.. Cái
miệng nói nhiều hơn ăn, bởi v́ ăn no rồi
là không ăn được nữa chớ c̣n nói th́ có bao giờ
bị…no nói đâu để mà phải ngừng
? Tóm lại, cái
miệng là để ăn và để
nói. Vậy mà chính cái miệng nó "hành"
con người. Ông bà ḿnh hay nói :"
Bịnh từ miệng mà vào, Vạ từ miệng mà ra
". Đúng quá ! Tại v́ ḿnh ăn mới đem mầm bịnh vào người
và tại v́ ḿnh nói mới đụng chạm sanh chuyện.
Biết như vậy nhưng làm sao con người sống
mà không ăn không nói ? Ở Việt
Nam, Nhà Nước ta đă thấu triệt cái " chân lư
" vừa kể cho nên đă…phân loại cái miệng : miệng
của nhân dân và miệng của Nhà Nước. Cái miệng
của nhân dân là cái miệng " ăn " c̣n cái miệng
của Nhà Nước là cái miệng " nói ". Nhà Nước
" quản lư " cái miệng ăn
nên chỉ cho ăn vừa phải, đúng tiêu chuẩn,
để nhân dân đừng…bị bịnh ! (
Bệnh từ mồm mà vào, đúng thế đấy…Ta
đă học tập và triển khai cái chân lư ấy từ
thời…không có ǵ để ăn cơ ! ) C̣n "
nói " th́ nhân dân không nên nói, bởi v́ " nói " là
mang vạ vào thân đấy thôi. Để Nhà Nước
nói, bởi v́ Nhà Nước, đă là đỉnh cao trí tuệ
của loài người, biết nói thế nào để
không bao giờ phải…mang vạ vào thân. Và bởi
v́ cái miệng của Nhà Nước là loại miệng nói
không sợ…ṃn, không phải tốn tiền mua và dự trữ
đồ phụ tùng thay thế. Cho nên đừng ngạc
nhiên sao ở Việt Nếu " ăn " là để sống th́ "
nói " là để cảm nhận rằng ḿnh đang sống.
Vậy mà người dân Việt Tiểu Tử
. |